Μαθαίνοντας Ιστορία στο Λύκειο: 2013

Πηγές

Η επιρροή της γαλλικής επανάστασης

Αντίθετα από ό,τι συνέβαινε με τις επαναστάσεις στο τέλος του 18ου αιώνα, οι επαναστάσεις της μεταναπολεόντειας περιόδου ήταν εσκεμμένες ή ακόμη και προγραμματισμένες. Γιατί το καταπληκτικότερο κληροδότημα της ίδιας της γαλλικής επανάστασης ήταν τα πρότυπα και τα οργανωτικά σχήματα της πολιτικής αναταραχής που αυτή καθιέρωσε για τη γενική χρήση των απανταχού επαναστατών.

E.J. Hobsbawm, Η εποχή των επαναστάσεων, μτφρ. Μ. Οικονομοπούλου, ΜΙΕΤ, Αθήνα 1990, σ. 154.

****

Από τον όρκο των Καρμπονάρων

Τα σύνορα των ιδιοκτησιών θα εξαλειφθούν, όλες οι ιδιοκτησίες θα συναποτελέσουν κοινό πλούτο και μια και μοναδική πατρίδα, η ευγενέστερη από τις μητέρες, θα προμηθεύει τροφή, παιδεία και εργασία σε όλο το σώμα των αγαπημένων και ελεύθερων παιδιών της. Αυτή είναι η λύτρωση στην οποία θα καταφύγουν οι συνετοί. Αυτή είναι η αληθινή αναδημιουργία της Ιερουσαλήμ. Αυτό είναι το μανιφέστο και η αναπόφευκτη απόφαση του Υπέρτατου Όντος.

****

Ο Σιμόν Μπολιβάρ, ήρωας του απελευθερωτικού κινήματος της Λατινικής Αμερικής κατά των Ισπανών αποικιοκρατών

Η επιτυχία θα στέψει τις προσπάθειές μας, γιατί η μοίρα της Αμερικής έχει αμετάκλητα παγιωθεί. Ο δεσμός που τη συνέδεε με την Ισπανία κόπηκε [...] Το μίσος που η Χερσόνησος (η Ιβηρική) μας ενέπνευσε είναι μεγαλύτερο κι απ’ τον ωκεανό που μας χωρίζει. Θα ήταν λιγότερο δύσκολο να ενώσει κανείς τις δυο ηπείρους από το να συμφιλιώσει τα πνεύματα των δύο χωρών [...] υποφέραμε τα πάντα στα χέρια αυτής της αφύσικης μητριάς – της Ισπανίας. Το παραπέτασμα έχει πια σκιστεί σε κομμάτια. Μπορούμε τώρα να αντικρύσουμε το φως· θέλουν όμως να μας ξαναβουτήξουν στο σκοτάδι. Οι αλυσίδες μας έσπασαν και ελευθερωθήκαμε. Αλλά οι εχθροί μας θέλουν να μας ξανασκλαβώσουν πάλι. Για το λόγο αυτό η Αμερική (=η Λατινική Αμερική) αγωνίζεται απελπισμένα, και σπάνια η απελπισία δε στέφεται από τη νίκη.

****

Διαφορετικές αντιλήψεις για το έθνος

Α.

Το έθνος είναι η συνένωση όλων των ανθρώπων, όσων ζουν μαζί, είτε λόγω γλώσσας είτε λόγω ορισμένων γεωγραφικών παραγόντων, είτε λόγω του ρόλου που τους όρισε η ιστορία, και αναγνωρίζουν την ίδια αρχή και βαδίζουν για την επίτευξη ενός κοινού σκοπού. Πατρίδα είναι, πρώτα απ’ όλα, η συνείδηση της πατρίδας.

Τζουζέπε Ματσίνι, Ιταλός πολιτικός και ηγέτης του ιταλικού εθνικού κινήματος

Β.

Τα πρώτα, τα γνήσια και αληθινά εθνικά σύνορα των κρατών είναι, αναμφίβολα, τα εσωτερικά σύνορα των ανθρώπων. Όλοι όσοι μιλούν την ίδια γλώσσα συνδέονται μεταξύ τους με ένα πλήθος αόρατων δεσμών από την ίδια τη φύση, πράγμα που συνέβαινε πολύ πριν αρχίσει οποιαδήποτε ανθρώπινη δραστηριότητα, καταλαβαίνουν ο ένας τον άλλον και έχουν τη δύναμη να συνεχίζουν να αλληλοκαταλαβαίνονται όλο και πιο καθαρά και αποτελούν εκ φύσεως ένα ενιαίο και αδιάσπαστο σύνολο. [...] Από αυτά τα εσωτερικά σύνορα, που χαράσσονται από την πνευματική φύση του ανθρώπου καθεαυτού, προκύπτει ως συνέπεια η διαμόρφωση των εξωτερικών συνόρων [...]

Γιόχαν Φίχτε, Γερμανός φιλόσοφος

Σημειώσεις

Διχοτομημένο χαρτονόμισμα των 25 δραχμών. Η εμπρόσθια όψη του χαρτονομίσματος έχει αριστερά την εικόνα του Γ. Σταύρου, πρώτου διοικητή της Εθνικής Τράπεζας και δεξιά το στέμμα, σύμβολο της βασιλευομένης δημοκρατίας.

Μετά τον πρωτότυπο εσωτερικό δανεισμό με τη διχοτόμηση του χαρτονομίσματος, το κράτος έριξε στην αγορά νέα ολόκληρα χαρτονομίσματα ίσης αξίας με το ποσό που εξοικονόμησε από το δάνειο, τα οποία είχαν τυπωμένη την ένδειξη «ΝΕΟΝ» για να «περνάνε» ολόκληρα στην αγορά (δηλ. όσα ολόκληρα χαρτονομίσματα δεν είχαν τυπωμένο το «ΝΕΟΝ» δεν περνούσαν πλέον).